Cevat Şakir Kabaağaçlı, Now TV’nin ses getiren Şakir Paşa Ailesi dizisinden evvel de edebiyatımızın en tanınan figürlerinden biriydi. Pekala, Halikarnas Balıkçısı kimdir?
HALİKARNAS BALIKÇISI KİMDİR?
Musa Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) (1890-1973)
Kaynaklarda muharririn doğum yeri ve yılı hakkında bilgi farklılıkları olsa da Musa Cevat Şakir Kabaağaçlı, annesi Giritli İsmet Sare Hanım’ın söylediği ve yıllar sonra kızı İsmetula’nın babaannesinin Kuran-ı Kerim’inin içinde bulduğu notta da yazdığı üzere 17 Nisan 1890 tarihinde Girit şimdi Türk iken doğdu. Ataları Kabağaçlızadelere ilişkin birinci kayıtlar hayli eskidir ve neredeyse on birinci asrın başına tarihlenmektedir. Cevat, Şakir Paşa’nın birinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Doğumdan bir evvelki gece annesi İsmet Hanım’ın hayalinde Musa peygamberi görmesinden ötürü Musa ön ismini almış, II. Abdülhamit vaktinde sadrazamlık ve kumandanlık yapmış amcası Cevat ile babası Şakir’in isimleri ise ismi olmuştur: Musa Cevat Şakir… Ömer Faruk Huyugüzel’in bilim ve sanat adamları yetiştirmiş hayli eski ve esaslı bir Türkmen ailesine mensup olduğunu belirttiği Halikarnas Balıkçısı’nın babası, ressamlığı ve fotoğrafçılığının yanı sıra Yeni Osmanlı Tarihi isimli bir yapıtı bulunan, diplomat ve hoca olarak tanınan Şakir Paşa, annesi ise fotoğrafla meşgul olan kültürlü bir bayan olan İsmet Hanım’dır. Huyugüzel, anne ve babasından bu özellikleri almış olan Cevat Şakir’in kardeşlerinde de tıpkı vasıfların görüldüğünü, Prenses Fahrünnisa Zeyd, Aliye Berger ve yeğeni Füreya Koral’ın bir fotoğraf ve seramik sanatkarı olarak ünlerinin yurt dışına taştığını belirtir.
Resmo’da geçen yaklaşık 3 yılın akabinde Şakir Paşa’nın Atina Sefirliğine atanmasıyla küçük Cevat’ın Atina Faleron günleri başladı. Yıllar sonra “Yunan’ın ayağa kalktığı yıllar” olarak adlandıracağı vakitlerden aklında Girit müzikleri, masmavi denizler ve adanın yemeklerinin tadı kalacaktır. Hakikaten Cevat Şakir 5 yaşında iken İstanbul’a dönen Şakir Paşa Ailesi, evvel Yıldız’da bir köşkte ve akabinde kısa bir mühlet Nişantaşı’ndaki konaklarında ikamet etseler de bir mühlet sonra babası, amcası Sadrazam Cevat Paşa’nın erken vefatından Padişahı sorumlu tutacak ve devlette aldığı tüm görevlerden istifa ederek Büyükada’daki bir köşke taşınacaklardır. Panayia Manastırı’nın yerine inşa edilmiş olan bu köşk, birinci sahibi Levanten Rosolato’dan Mehmet Şakir Paşa’ya geçmiştir. Sadrazam yeğeni, sefir ve vezir oğlu olmasına ve meskende birden fazla mürebbiye eşliğinde özel eğitimler almasına karşın Cevat Şakir, gözü daima sokakta bir çocuk olmuştur. Yaşıtlarıyla oynamanın, sohbet etmenin ve adayı keşfetmenin yerini hiçbir şey tutmaz onun için. Kalemi de birinci o yıllarda eline alır, lakin yazmak için değil fotoğraf çizmek içindir. Hülasa Büyükada onun; sanatın, arkadaşlığın ve sevginin değerini kavradığı yerdir.
Öğrenim hayatına Büyükada’da Mahalle Mektebi’nde başlayan Cevat Şakir, 1904’te Robert Kolej’i, 1908’de de Oxford Üniversitesi Yeni Çağlar Tarihi Kısmı’nı bitirdi. Daha sonra İtalya’ya giderek Hoş Sanatlar Akademisi’nde fotoğraf üzerine eğitim gördü ve burada Agnesia Kafiera isimli İtalyan bir modelle evlendi. Çiftin Mutarra Agustina ismini verdikleri bir kızları oldu. 1908’de İstanbul Hoş Sanatlar Akademisi’nde minyatür çalışmalarına katıldı. Yurda döndükten sonra Fotoğraflı Hafta, Diken, İnci, Fotoğraflı Ay üzere çeşitli mecmualarda yazılar yazıp karikatür ve süsleme fotoğrafları yayımlayarak geçimini sağladı. Türkiye’de birinci renkli mecmua kapağını yeniden o çizdi.
Kendisiyle yapılan bir röportajda Oxford yıllarıyla ilgili olarak; “Oxford’da bana 4 yılda öğrettiklerini unutmak için bir 4 yıl daha harcamam gerekti” diyecekti. Gerçekten Cevat Şakir, birçok şeyin kendisine öğretildiği üzere olmadığını, tarihin diğer tarafa aktığını keşfeder. Oxford macerası onun devasa gerçeği görmesini sağlamış, Yunan Uygarlığının Anadolu Medeniyetinin öncüsü değil takipçisi olduğuna inanmıştır. Bu hakikat, yurda döndükten sonra onun ömrünü şekillendirecek ve Anadolu’nun avukatlığına soyunarak Cevat Şakir’e bir nam daha kazandıracaktır: Anadolu’nun Avukatı.
Takvimler 1914’ün Mayıs ayını işaret ettiğinde Şakir Paşa, o zamanki ismi Karahisar olan Afyon’daki dededen kalma ve emekli maaşı dışında tek geçim kaynakları olan çiftliğe gitmeye karar verdi. Hem o yılki eserlerden gelen yıllık geliri alacak hem de bir Osmanlı subayı taliplisi bulunan kızı Ayşe’nin düğün hazırlıklarını organize edecekti. Bu mühlet zarfında olur olmaz sebeplerden baba oğul daima tartışırlar. Bir akşam yeniden bir ortaya geldiklerinde tartışma alevlenir. Şakir Paşa, oğlunun çok para harcadığından, İtalyan eşinin masraflarından dem vurmaktadır. Aylardan ramazandır ve oruçlu olan Şakir Paşa, güya biraz daha hiddetlidir. Tartışırken eli masanın üzerindeki tabancaya hakikat masraf. Buna karşılık Cevat da tahminen kendini muhafaza içgüdüsüyle tahminen de istem dışı çevik bir atılımla kendine yakın olan silahı eline alır. Süratle birbirlerine doğrulttukları silahların tetikleri neredeyse tıpkı anda çekilmiştir. İki başka silahtan çıkan iki kurşundan biri tavanı, başkası ise Şakir Paşa’nın kalbini deler. Şakir Paşa o gün oracıkta vefat eder ve Cevat Şakir yıkılır. Bu olay ve detayları o günden sonra 43 yıl boyunca karanlıkta kalır; ta ki 1959 yılının Ocak ayında Cevat Şakir, ruh eşim dediği arkadaşı, sırdaşı, arkeolog ve muharrir Azra Erhat’a yazdığı bir mektupta içini dökene kadar. Hâlbuki o, duruşmalar uzunluğu kendisini daima “Babam intihar etti!” diye savunmuştur. Sonuçta hâkimin kanaatine nazaran olay anlık gelişmiş ve istenmeyen bir halde sonuçlanmıştır. Kısmen de olsa nefsi müdafaa kelam mevzusudur. Hâl bu türlü olunca da savcının idam talebi, 14 yıl mahpusa indirilmiş ve onaylanmıştır. Daha 24 yaşında olan Cevat Şakir, hayat macerasının en hoş yıllarını Afyon Cezaevi’nin sıkıntı şartlarında çok sevdiği tabiattan kopuk geçirecektir. Uzunca bir mühlet sonra içinde bulunduğu umutsuz durum onu, ayağının kırılmasıyla neticelenecek bir intihar teşebbüsüne dahi götürmüştür. Üstüne cezaevi kaideleri sıhhatini gittikçe bozmuş ve vereme yakalanmıştır. Durumu yeterlice kötüleşince de biraz sıhhat sebebi, biraz âlâ hâle bağlı olarak 1921 yılı başında çıkan genel aftan faydalandırılarak cezaevinden beklenmedik bir biçimde salıverilmiştir.
Ardından Cevat Şakir, cezaevinden çıkıp meşakkatli bir seyahatle Karahisar’dan İstanbul’a anne konutuna döndü. Bu süreçte kurtuluş gayretine takviye vermek için Anadolu’ya geçmeye kalkışsa da verem hastalığı buna müsaade etmedi ve orduya katılamadı. Kanunlara nazaran babasının mirasından hisse alamayan Cevat Şakir, bir yandan da maddi zorluklarla gayret etmekteyken o yıllarda Güleryüz adında bir mizah dergisi çıkaran komşuları ve aile dostları Sedat Simavi kendisine iş teklif etti. Cevat Şakir’in birinci karikatürleri 26 Mayıs 1921’de Güleryüz mecmuasının dördüncü sayısında yayınlandı. Böylece Cevat Şakir resmî olarak yayın hayatına başlamış oldu.
Afyon’un o karanlık ve sıkıntı günlerinden sonra, İstanbul’da evlenip baba olan Cevat Şakir hastalığı yenmiş, iş bulup para kazanmaya başlamış, dahası Bab-ı Ali’de kendine yer edinmiş, yazdığı makaleler ve çizdiği karikatürler sayesinde vatansever Kemalist basının ve Ulusal Gayret yanlılarının sevgi ve takdirini kazanmış, yetenekli, renkli ve entelektüel bir adama dönüşmüştür. 35’inde hayata yine başlamış üzeredir.
Yazar, Mavi Sürgün isimli yapıtında bir orta Rüfaî dergâhına katıldığını ve o dergâhta derviş olduğunu yazmıştır. Başlarda dervişlerin hâl ve tutumları, gönül sohbetleri onu sağaltsa da vakitle bu tekrarlar manasını yitirmiş ve istekli bir kaçış olarak gördüğü dergâhın, kendisi için bir kafese dönüştüğünü fark ettiğinde artık orada barınması mümkün olmamıştır. Yeniden de işgal yıllarını dergâh sayesinde daha az ruhsal zayiat ile atlatmıştır.
Bodrum’a varmasının üzerinden iki ay geçtiğinde yerleri bellemiş, insanları tanımıştı. Her gördüğüne kocaman bir “Merhaba!” sundu. Evvelce Anadolu Türkleri ortasında çok kullanılan bu söz Cevat Şakir’den sonra, evvel Bodrum ahalisine, sonra da tüm yurda yayıldı. Rivayet odur ki, çok eski vakitlerde olur da iki seyyah uçsuz bucaksız bir yerde karşılaşırsa uzaktan dost mu düşman mı olduklarını kestiremediklerinde her ikisi de kınından çıkardıkları birer oku yaylarına takar, gererek muhatabından farklı istikametlere atarlarmış. Atarken de “Mir hebaaa, mir hebaaa!” diye bağırırlarmış. Mir yani “okumu heba ettim”, “benden sana ziyan gelmez”, “ben senin yoldaşınım” demeye getirirlermiş.
Eski Yunancayı okuyup yazabilmesi sayesinde Bodrum ve civarındaki antik yerleşimlerin kalıntılarında rast geldiği yazıtları okuyabilmesi, kaynak kitapları mukayeseli olarak araştırabilmesi Anadolu tarihinin yavaş yavaş gün yüzüne çıkmasını sağlamıştır. Batı medeniyetinin köklerini Anadolu’ya dayandıran ve bu coğrafyada doğan farklı kültürleri bir bütün olarak ele alan Cevat Şakir, tıpkı vakitte Azra Erhat ve Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte Mavi Anadolu hareketinin öncülüğünü yapmıştır. Ona ve Mavi Anadoluculara nazaran şayet bir halk bir toprağın üzerinde yaşıyorsa, o topraklardan gelmiş geçmiş tüm kavimlerin devamıdır ve bütün kültür mirasına sahip çıkmalıdır.
Bodrum, Cevat Şakir’i Ege beşerinin kendisine has kültürüyle tanıştırmış ve nüfusu beş bini bulmayan bu coğrafya ona hayatın kolay ancak görkemli hakikatini göstermiştir. Onda Cevat Şakir’den Halikarnas Balıkçısı’na giden farklı bir şuur oluşmaya başladı. Bodrum adeta onu iç dünyasına yanlışsız muazzam bir seyahate çıkardı. Yaşı 60’a yaklaştığında Bodrum’daki araştırma ve okumalarında çok yol kat edip olgunlaşmıştır. Halikarnas Balıkçısı, Anadolu topraklarının ve Ege’nin antik devrine ve Anadolu’nun kadim kıssasına dair araştırmalar yapmış, Bodrum’un tabiatını güzelleştirip korumak için dağ zirve tohumlar ekmiş, meyve ağaçları dikmiş, balıkçıların av verimliliğini artırmış, süngercilerin dalış ekiplerini o güne nazaran modernize etmiş, hikaye ve makaleler yazmış, fotoğraflar çizmiş ve bu hâliyle Bodrumlunun sevgilisi olmuştur. Tüm bunlardan arta kalan vakitlerde kayığı Yatağan’a atlamış ve Gökova’ya, şimdi keşfetmediği büklere açılmıştır.
1947 yılının sonlarına yanlışsız ailesinin geleceği için güç bir karar vermesi gerekmiştir. Bu karar doğrultusunda ailenin yeni adresi, Atatürk’ün eşi Latife Hanım’ın dayısı da olan ahbabı Naci Sadullah’ın ablası Ziynet Hanım’ın İzmir Göztepe’deki asırlık çam ağaçları ortasında, deniz görüntülü, dört katlı köşkü oldu. Zorlukları da olsa taşındıkları bu mesken vakitle yuvaları olmuştur. Fakat Halikarnas Balıkçısı’nın yeni ve daha sert koşulların karar sürdüğü, hayatın ve para kazanmanın daha güç olduğu bu kalabalık kentte ailesinin geçimini sağlamak üzere ek iş yapması gerekti. Böylelikle rehberlik yapmaya başladı. Rehberliği de Bodrum’u sevdiği kadar sevmiştir. Kendisine “Nerelisin?” diye soranlara daima “Bodrumluyum” dediği üzere “Ne iş yapıyorsun?” diye soranlara da “Yazarım” demek yerine “Rehberim” demeyi yeğ tutmuştur. Fakat rehberliği para kazanmanın bir yolu olarak görmesine rağmen müellifliği kendi özgürlüğü olarak tanım eder. Ona nazaran rehberlikten kazandığı para, müelliflik için gereken vakti satın almasını sağlamaktaydı. Balıkçı için temel olan yazmaktı, hiç durmadan son güne dek yazmak…
Yetmişine merdiven dayadığı yıllarda yazılarını daktilo ettireceği birini aramaktaydı. Tam bu sıralarda hoş bir tesadüfle 15 yıl boyunca “manevi oğlum” diyeceği Şadan Gökovalı ile tanıştı. Gökovalı yıllarca iş çıkışı hiçbir yere uğramadan doğruca, sonradan yapılacak olan Merhaba Apartmanına gelmiş, yerde ya da divanda uzanmış coşkuyla yazı yazmakta olan Balıkçı’nın dizinin tabanına bağdaşını kurmuş, notlar almış, sorular sormuş, dinlemiştir. Şadan Gökovalı yıllar sonra bunları birinci ağızdan Ben Halikarnas Balıkçısı Doğdum Sevdim Öldüm kitabında da anlatacaktır.
1965’e gelindiğinde Halikarnas Balıkçısı artık dünyaca tanınan ve kendisine “Çağdaş Homeros” denilen bir im oldu. 1969’da Bodrum ağzı ile yazdığı “Deniz Kurbetçileri” isimli romanı piyasaya çıktı. Bir yıl geçmeden, Halikarnas Balıkçısı’nı yeni kuşaklara anlatmak için uğraş verecek, hayatına dair iki kitap ve onlarca makale kaleme alacak Rüzgâr Baba lakaplı yaşayan en büyük deniz edebiyatçımız, ressam Haldun Sevel ile yolları kesişti.
1971 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Halikarnas Balıkçısı’na Devlet Kültür Armağanı verildi.
Hastalığının ilerlemesi sonucunda, 1972 yılında bir Fransız kafileyi Efes’te gezdirirken cinsin sonuna gerçek yere yığıldı. Rehberliğin babası, dünyaca meşhur kılavuz Halikarnas Balıkçısı, rehberlik mesleğine gönül vermiş gençlerin öğretmeni, neredeyse yirmi yıldan fazla vakittir onlarca antik kente yüzlerce defa gitmiş Cevat Şakir, o gün Efes’te rehberliğe veda etmek zorunda kaldı.
İzmir’de pek memnun değildi. Apartman dairesine sıkışıp kalmış hayatı onu bedbaht etti. 1972 yılında evvel sarılık oldu, birçok vakit hâlsizdi. Akabinde kasıklarında ve ayaklarında geçmeyen ağrılar baş gösterdi. İzmir-İstanbul ortasında mekik dokundu, konsültasyonlar, çekilen röntgenler ve analizlerden sonra acı haber aileyi tasaya boğdu. Koca Balıkçı, kemik kanseriydi.
1973 yılının Ocak ayında can dostu Sabahattin Eyüboğlu vefat etti. Vefatı yeterliden düzgüne düşündüğü bir devirde bu mevt onu derinden sarstı. Bir gün Şadan Gökovalı’yı ikna etti ve birlikte atlayıp Bodrum’a mezar yeri seçmeye gittiler. Gümbet girişindeki sağdaki doruğa çıktılar. Bodrumluların Türbetepe dedikleri bu yerin yakınında Saldırşah Türbesi bulunuyordu. Gözlerine kestirdikleri bir yeri mimleyip akşamında Balıkçı’nın en sevdiği lokanta olan Subaşı’nda yemek yediler.
13 Ekim 1973 günü “yaratılış” dediği koca kainatta duyulacak son kelamlarını üfürdü: “Nero fresko (taze su)” ve hayata veda etti.
Sağlığında 5 roman, 7 hikaye, 4 deneme ve 1 otobiyografi yazan, vefatından sonra ise 1 romanı, 7 hikayesi, 7 denemesi daha basılan Balıkçı’nın toplam 32 yapıtı bulunmaktadır. Şadan Gökovalı’nın “Anadolu’nun Avukatı”, Azra Erhat’ın ise “Anadolu’nun Şövalyesi” dediği Halikarnas Balıkçısı’nın akabinde Bodrumlular şayet Bodrum için faydalı ve hoş işler yapan biri çıkarsa onu övmek gayesiyle bugün bile o kişi için “İkinci Balıkçı” demektedirler.
Halikarnas Balıkçısı’nın kıssa ve romanlarında tabiat, Türk edebiyatında alışılagelmiş kalıplarından sıyrılarak apayrı bir hüviyet kazanır. Tabiat, ağacıyla, bitkisiyle, börtü böceğiyle, deniz canlılarıyla, hasılı tüm elementleriyle kişilik kazanır. Yapıtlarını deniz, ada, tabiat, kültürel ve tarihî zenginlikler etrafında kuran Halikarnas Balıkçısı’nın kıssa ve roman karakterlerinin birçok, Yaşasın Deniz’in yaşlı balıkçısı, Gülen Ada’nın Mecnun Davut’u, Son Türkü’nün Kör Hüseyin’i üzere denize tutkun, geçimini denizden sağlayan balıkçılardan ve sünger avcılarından oluşmuştur. İdealize edilmiş merhametli, bilge, yürekli tipler, ezilen köylü, özgürlüğün simgesi çingeneler ve kurtarıcı kahraman rolündeki olumlu eşkıya tiplerinin yanı sıra varlıklı ve güçlü zorbalar, acımasız, sevgisiz makûs şahıslar, olumsuz özellikleriyle köy ağaları, fırıncı ve din adamları, kurnaz esnaf, çıkarcı bakkal da yapıtlarında yer alır. Balıkçı, yapıtlarında Turgut Reis, Uluç Reis, Neyzen Tevfik üzere tarihî ve edebî şahsiyetlere de yer verir. Halikarnas Balıkçısı’nın kıssa ve romanlarındaki deniz tutkusu, Sait Faik’i de etkilemiştir.
Gerek romanlarında gerekse hikayelerinde olay örgüsü ve kurgu açısından tutarsızlıklar, yetersizlikler olduğu araştırmacılar tarafından tabir edilir. Halikarnas Balıkçısı’nın hem kültür adamlığı hem de yazarlığında gözlenen her tipten abartıya yatkın duyarlığı, düz yazılarında da apaçık görüldüğü üzere kompozisyon tasasını yok etmektedir. Böylelikle roman ve hikayeleri vakit zaman mensur şiire, düşün yazıları ise iç dökmeye dönüşür. Çoklukla şairane yazdığı söylenir. Kendisi ise “Tam dionisyak meşrepte yazıyorum, onun için zapturapt arama. Kafayı adamakıllı çekmekteyim” diyerek nitekim esrik ya da yarı esrik yazdığını itiraf eder.
Halikarnas Balıkçısı’nın sohbet havasında yazdığı denemelerinde ise üslubunu tabir eden en kıymetli kelamlardan biri “Merhaba”dır. Denemelerinin birçoklarında bahse başlarken ya da bitirirken bazen de hiç olmadık bir yerde cümle ortasında sıklıkla bu kelimeyi kullandığı görülür. Halikarnas Balıkçısı, denemelerinde orta kelam ya da parantez içerisinde bilgi transferine da başvurmuştur. Onun, denemelerinde lisan ve anlatım noktasında başvurduğu sistemlerden bir oburu ise okuyucunun ilgi ve merakını çekmek için sık sık soru sorması, şaşırtan sözler kullanmasıdır.
Yazarın birinci çağlardaki Anadolu kültürü üzerine yaptığı inceleme ve denemeleri de kıymetli bilgiler içerir. Bu çalışmalarında Antik Anadolu kültürünün Yunan kültüründen evvel var olduğunu ve bu kültürün insanı nasıl şekillendirdiğini anlatır. Anadolu’nun medeniyet tarihi ve sanat bakımından kıymetini ortaya çıkarmaya çalışan Halikarnas Balıkçısı, bölgenin mitolojik kıymetlerinden de yararlanmıştır. Halikarnas Balıkçısı, mitosları tek bir medeniyete ilişkin olarak görmez. Medeniyetlerin birbirinden etkilendiğini vurgular. Mitosların muhtevasını koruyarak çeşitli medeniyetlerde farklı isimler aldığını belirtir. Kendisi de yapıtlarında insanoğlunun yarattığı bu geniş hazineden yararlanmıştır. Halikarnas Balıkçısı, mitolojiyi yalnızca araştırma konusu olarak görmemiş hayatının her alanına tatbik etmiştir.
Şadan Gökovalı, muharririn Merhaba Anadolu yapıtına yazdığı ön kelam mahiyetindeki yazısında Halikarnas Balıkçısı’nın çoğu cep kitabı olmak üzere çeşitli lisanlardan Türkçemize aktardığı kitapların sayısının yüze yakın olduğunu belirtir. Halikarnas Balıkçısı ayrıyeten Dante’nin İlahi Komedya’sını tek ciltte Türkçe söylemiş, Hayyam’ın Rubailer’ini ve Mevlana’nın Mesnevi’sini Farsça asıllarından İngilizceye çeviri etmiştir.
Yazarın Şadan Gökovalı tarafından basıma hazırlanan Arşipel ve Anadolu Rableri isimli kitaplarının sonuna, çizdiği fotoğrafların bir kısmı eklenmiştir. Bu fotoğrafların yazdığı yazıların içeriğine uygun olduğu, ilgili yazıya özel çizildiği görülmüştür. Çoklukla mitoloji ile ilgili olan bu fotoğraflar muharririn çizer olarak da muvaffakiyetini göstermesi bakımından kıymetlidir. 1923 yılında yayımlanan Yeni İnci’nin 9. sayısında Ressamlarımızı Tanıyalım başlıklı yazıda Halikarnas Balıkçısı’nın ressamlığı hakkında “bizde mecmua kapaklarını yapmakta Cevat Bey kapak ressamlığının tekniğini en çok anlamış Türk ressamımızdır. Cevat Bey’in iki meziyeti de minyatür işlerine olan merakı ve bu eski şark sanatını ihyada gösterdiği muvaffakiyettir” sözlerine yer verilmiştir.
Bodrum’a ve denize olan tutkusuyla tanınan Halikarnas Balıkçısı, Anadolu hakkındaki engin bilgi birikimi, çevirileri ve basın dünyasında kapakçılık anlayışının gelişmesindeki rolüyle sırf Türk edebiyatında değil, Türk grafik tasarım ve Türk kültür tarihinde de kıymetli bir yere sahiptir.
Kaynak: Haberler
